Có nhiều phương pháp trồng điều, nhưng để tạo ra những cây điều năng suất cao, ổn định, mang đầy đủ đặc tinh của cây mẹ, người trồng có thể sử dụng phương pháp nhân giông vô tính.

Trên thế giới, cách nhân giống vô tính đã được nhiều nước áp dụng từ lâu, và hiện nay, đối với cây điều, họ chỉ trồng với phương pháp vô tính này mà thôi, vì nhờ đó mà vườn cây có sự ổn định đồng nhất về sinh trưởng mạnh, năng suất cao đồng đều gần như trăm cây như một.

Để thực hiện phương pháp này, người trồng chọn những cây mẹ mang nhiều đặc điểm thật tốt chẵn hạn như:

Từ lúc mới trồng cho đến lúc thu hoạch trái được ba bốn mùa không bị sâu bệnh tác hại nặng như những cây khác.

Nhiều mùa liên tiếp đều nở hoa đúng mùa, lại sai hoa, đậu nhiều trái … và cây được năm sáu năm tuổi trở lên, đây là giai đoạn sung sức nhất của cây.

Chọn những cành nhánh mập mạnh, tươi tốt, có những cành nhánh phân chia hợp lý để chiết, hoặc ghép hay giâm để tạo cây giống mang đi trồng.

Một cây mẹ có thể chiết hay ghép được mấy chục cây con trong một năm, và có thể khai thác trong nhiều năm liền. Tuy nhiên, cây mẹ sẽ yếu sức dẫn đến việc giảm sản lượng trái dần.

Vì cây con được tách ra từ một phần “xương thịt” của cây mẹ nên nó mang tính di truyền tốt của cây mẹ một cách hoàn toàn, nhờ đó mà cả vườn cây lúc nào cũng ổn định về năng suất cao, tránh được tình trạng chuệch choạc có cây tốt cây xấu đan chen nhau trong vườn khiến năng suốt không cao.

Việc nhân giống vô tính chỉ thực hiện trong mùa mưa mới thuận lợi: cây mẹ đang sung sức và các cành chiết, ghép sớm mọc rễ, khỏi mất công tưới…

Phương pháp tháp, ghép cành

Ghép cành, có nơi gọi là tháp cành hay tháp cây, là cách dùng cành của cây mẹ mang những đặc tính tốt đem ghép vào gốc của một cây cùng loại (điều với điều) còn non hay đã già, tức là tuổi tác giữa cành ghép và gốc ghép không đồng đều với nhau.

Có trường hợp không ghép bằng cành mà ghép bằng chồi vừa nhú của cây mẹ gọi là mắt tháp. Cũng có trường hợp gốc tháp là cây còn quá non (mới ra được bốn năm lá mầm, tức là độ tháng tuổi) ghép với nhánh của cây mẹ…

Để ghép cành, người trồng cần chuẩn bị gốc ghép và cành ghép

Gốc ghép: Cây con gieo ươm từ hạt trong túi bầu, túi có kích thước 15cm x 25cm có tỷ lệ phân bón thích hợp, sinh trưởng khỏe mạnh, 60 ngày tuổi trở lên. 

Cành ghép: Cành ghép được lấy từ những cây mẹ tốt đã chọn, không bị sâu bệnh phá hoại, cành có chiều dài từ 8 cm trở lên, có màu nâu nhạt, cắt lá chuẩn bị trước 1 tuần, khi cắt cành giữ ẩm tốt:

Thời vụ ghép thích hợp vào tháng 10 -12 và tháng 7-8. Tuy nhiên, ghép thì khó hơn chiết và sự thành công không cao.

Phương pháp chiết cành

Chiết cành là cách chọn một cành nhỏ của cây mẹ mà mình thấy vừa ý, sau đó dùng kỹ thuật tạo rễ rồi cắt lìa cành chiết ra khỏi cây mẹ để nó trở thành một cây con.

Cây chiết sẽ mang đủ đặc tính tốt của cây mẹ, đặc biệt là ra trái sớm, nhưng tuổi thọ thì không cao bằng cây ương từ hột ra.

Hơn nữa, cây chiết nói riêng và cây dưới dạng nhân giống vô tính nói chung, cần phải được trồng nơi đất tốt mới sinh trưởng mạnh được.

Lựa chọn các nhánh đủ tiêu chuẩn theo yêu cầu và tiến hành chiết với các công việc

Cắt một khoanh vỏ độ ba bốn phân ở nơi định chiết (chỗ này sẽ là gốc của cây điều con tương lai), cố tránh đừng để vết cắt phạm vào phần gỗ cứng của nhánh, rồi bóc hết khoanh vỏ đó bỏ đi.

Như vậy là nhánh điều mẹ trơ ra một đoạn gỗ trắng hếu. Sau đó, dùng hỗn hợp đất bùn hay đất thịt với phân chuồng hoai, một ít rơm rạ cắt khúc, pha chút nước rồi nhồi lại với nhau cho đều. Hỗn hợp này được bao chặt chung quanh vết cắt thành một cục to bằng nắm tay, bên ngoài dùng vải dày hoặc miếng bao bố bó lại cho chặt là được.

Điều cần làm tiếp theo là mỗi ngày phải tưới nhẹ lên chỗ chiết vài ba lần để bảo đảm độ ẩm thường xuyên cho bầu chiết, nhất là vào những ngày không mưa, khoảng năm sáu tuần là bầu chiết ra rễ, nhưng phải chờ đợi thêm vài tuần nữa mới cắt cành chiết rời khỏi cây mẹ đưa ra trồng ở nơi vĩnh viễn được.

Nếu cành chiết vì lý do nào đó phải cắt sớm khi bộ rễ cây con bắn ra chưa đủ dài (tóc là còn non), thì phải ương trong vườn ương một thời gian, sau đó mới trồng được.

Phương pháp giâm cành

Trong cách nhân giông vô tính, ngoài việc chiết cành, ghép cành, còn có cách khác là giâm cành, cách này so với hai cách trên khó thành công hơn, nhưng nếu ai thạo việc thì lại là việc dễ làm, lại ít tốn kém.

Giâm cành là chọn những cành non cửa những cây điều mẹ cũng còn tơ, độ vài ba năm tuổi làm hom mà giâm.

Hom chính là khúc cành của cây mẹ, phần gốc của hom được nhúng vào thuốc IBA với nồng độ 1% và ngâm trong nửa ngày. Sau đó, nếu giâm số ít thì giâm cành vào bầu ương, đặt vào chỗ có nhiều bóng râm rồi tưới nước với tia nhỏ như sương để giữ được độ ẩm cho đến lúc hom ra rễ mới bớt tưới.

Ngược lại nếu giâm hom số nhiều thì phải lập vườn ương, lên liếp cao và bón phân lót đầy đủ, Bên trên vườn ương phải làm giàn che cho im mái. Sau đó tưới nước để đất liếp lúc nào cũng có độ ẩm cần thiết giúp hom giống được tươi tắn mà ra rễ …

Với các phương pháp nhân giống như trên, người trồng có thể áp dụng để mang lại năng suất, hiệu quả cao cho vườn trồng của mình./.

Tổng hợp đăng - Đoàn Thành Lừng